Unia Europejska, jako organizacja międzynarodowa, dysponuje własnym budżetem, z którego finansowane są działania mające na celu rozwiązanie wspólnych problemów. W ten sposób od ponad 40 lat Unia realizuje aktywną politykę rozwoju regionalnego na obszarze Europy. Obecna strategia wydatkowania środków w oparciu, o którą działa UE określona jest w dokumencie Europa 2020. Szczegółowy plan wydawania unijnych funduszy określany w praktyce jest, co siedem lat. Aktualny okres finansowania przypada na lata 2014-2020.
W ramach bieżącego okresu programowania Polska uzyskała wsparcie w wysokości 82,5 mld euro, które można pozyskać w ramach 8 programów:
- Infrastruktura i środowisko (szacowana kwota w ramach tego projektu: 27,514 mld euro)
- Wiedza Edukacja Rozwój (4,419 mld euro)
- Polska Cyfrowa (2,256 mld euro)
- Inteligentny Rozwój (8,614 mld euro)
- Pomoc Techniczna ( 0,701 mld euro)
- Programy Regionalne ( 31,247 mld euro)
- Polska Wschodnia (2,117 mld euro)
- Europejska Współpraca Terytorialna (0,701 mld euro)
Program Operacyjny Infrastruktura i środowisko jest największym programem finansowym z Funduszy Europejskich, w jego ramach finansowane są projekty infrastrukturalne, o znaczeniu krajowym lub międzynarodowym. Projekt będzie realizował założenia strategii Europa 2020, z którą powiązany jest jego cel główny – wsparcie gospodarki, korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku.
Obszary wsparcia możliwych do realizacji w ramach programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020:
- Zmniejszenie emisyjności gospodarki
- Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu
- Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego
- Infrastruktura drogowa dla miast
- Rozwój transportu kolejowego w Polsce
- Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach
- Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
- Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury
- Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia
Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), oraz specjalnej linii budżetowej Inicjatywy na rzecz zatrudnienia młodych, a także budżetu państwa. Program ma na celu wspieranie młodych ludzi poniżej 30 roku życia, pozostających bez zatrudnienia, szkolnictwo wyższe, innowacje społeczne, mobilność, czy współpracę ponadnarodową, oraz realizację programów mobilności ponadnarodowej, poprawę efektywności wybranych polityk publicznych i wsparcie dla obszaru zdrowia.
Na lata 2014-2020 w programie Wiedza Edukacja Rozwój przewidziane są m.in. następujące formy wsparcia:
- Szkolenia – mogą odbywać się stacjonarnie, oraz w formie online lub e-learning
- Doradztwo – np. pomoc i kierowanie rozwojem umiejętności lub kompetencji osoby
- Dotacje – środki bezzwrotne, przekazane na realizacje projektów zgodnych z celami i specyfiką projektu
- Instrumenty zwrotne – np. pożyczki, poręczenia
- Praktyki, staże, kursy – umożliwiające zdobycie wiedzy i doświadczenia zawodowego
- Zatrudnienie subsydiowane – wsparcie, które stwarza przedsiębiorcy przyjęcie dodatkowego pracownika, bez obciążania go kosztami zatrudnienia, a pracownik ma możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego
- Programy mobilnościowe – np. forma grantu dla osoby na rynku pracy, która znalazła zatrudnieni z dala od miejsca zamieszkania, forma ponadnarodowa to np. program ERASMUS
Program Operacyjny Polska Cyfrowa to program, z którego dofinansowanie będzie kierowane przede wszystkim na projekty inwestycyjne poszerzające dostęp do sieci szerokopasmowych. Przewidziana jest również kontynuacja wdrażania systemów stwarzających możliwość załatwiania spraw urzędowych, związanych z edukacją, czy usługami zdrowotnymi on-line. Wsparcie będzie skierowane również na wzmocnienie i wykorzystanie potencjału młodych, kreatywnych programistów. Beneficjentami tego programu mogą być: przedsiębiorstwa telekomunikacyjne, jednostki administracji rządowej, jednostki naukowe, państwowe organizacje kultury, organizacje pozarządowe. Głównymi celami programu są:
- Powszechny dostęp do szybkiego Internetu
- E-Administracja i otwarty rząd
- Cyfrowe kompetencje społeczeństwa
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój jest programem jednofunduszowym, finansowanym w całości ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dziedziny oraz rodzaje projektów wspieranych z niego w latach 2014-2020 zostały określone w samym Programie oraz szczegółowym opisie jego priorytetów. W osiach priorytetowych i działaniach, na które się dzieli zostały doprecyzowane obszary i typy przedsięwzięć. Głównymi obszarami, które program wspiera jest:
- Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstw
- Wsparcie otoczenia i potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności B+R+I
- Zwiększenie intensywności współpracy w ramach krajowego systemu innowacji
- Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach
- Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego
- Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora nauki
- Wsparcie powstawania międzynarodowych agend badawczych
W programie Inteligentny Rozwój o wsparcie występować mogą przede wszystkim:
- Przedsiębiorstwa (w szczególności),
- jednostki naukowe, konsorcja przedsiębiorstw oraz jednostek naukowych,
- instytucji otoczenia biznesu
Program operacyjny Pomoc Techniczna jest programem zapewniającym środki na utrzymanie i rozwój potencjału instytucji zaangażowanych w administrowanie Funduszami Europejskimi, oraz wsparcie instytucji odpowiedzialnych za realizację projektów i wsparcia miejskiego w polityce spójności. Program ma także na celu przygotowanie beneficjentów do wdrażania projektów. Beneficjentami tego projektu mogą być instytucje odpowiedzialne za wdrażanie Funduszy Europejskich, tj. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Ministerstwo Finansów, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, itp.
Regionalne Programy Operacyjne – fundusze unijne przeznaczone są również na 16 programów regionalnych, których celem jest wspieranie rozwoju danego regionu. W tym przypadku fundusze zarządzane są przez zarządy województw, a nie przez władze centralne. Województwo Wielkopolskie objęte jest działaniem Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego (WRPO). Beneficjentami tego programu mogą być osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które ubiegając się o dofinansowanie muszą wpisywać się w jeden z celów Strategii Wielkopolskiej 2020, do których należą:
- Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu
- Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami
- Lepsze zarządzanie energią
- Zwiększanie konkurencyjności metropolii poznańskiej i innych ośrodków wzrostu w województwie
- Zwiększenie spójności województwa
- Wzmocnienie potencjału gospodarczego regionu
- Wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia
- Zwiększanie zasobów oraz wyrównywanie potencjałów społecznych województwa
- Wzrost bezpieczeństwa i sprawności zarządzania regionem
Program Operacyjny Polska Wschodnia jest programem obejmującym 5 województw: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie. Wspiera on powstawanie i rozwój startupów, międzynarodową działalność małych i średnich przedsiębiorstw, tworzenie innowacyjnych produktów czy usług, oraz umiejętne zarządzanie w firmie. Fundusze przekazane są również na inwestycje infrastrukturalne, jak komunikacja miejska, drogi i kolej. Program ma pomóc w zwiększeniu atrakcyjności inwestycyjnej makroregiony, a w szczególności dostępności transportowej.
Europejska Współpraca Terytorialna – jest to program o międzynarodowym charakterze, kładzie on nacisk na współpracę polskich beneficjentów z zagranicznymi partnerami. Przedsięwzięcia realizowane ponad granicami mogą dotyczyć ochrony dziedzictwa kulturowego, środowiska, rozbudowy infrastruktury, czy edukacji.