Co o Dworze w Sierosławiu wiedzieć warto?

Sierosławski obszar dworski to lokacja jedna z najstarszych w Gminie Tarnowo Podgórne. Miejscowość Sierosław po raz pierwszy pojawia się w piśmiennictwie historycznym już w 1248 r. jako majątek ziemski, w którego skład wchodziły dawne dobra rycerskie. Wieś szlachecka,
bo taki status miało to miejsce, rozwinęła się przy czynnym udziale wielkopolskiego ziemiaństwa. Pierwszymi właścicielami tych dóbr na przełomie XVIII i XIX wieku byli Raszewscy i spokrewnieni z nimi Twardowscy, później majątek przeszedł na własność Józefa Neymana, by w okolicach 1800 r. powrócić do rodziny Raszewskich.

Mniej więcej w tym czasie zbudowana została gorzelnia, obora, 2 stodoły, stajnia i kuźnia, a niewiele później sam dwór (pisemną wzmiankę o jego istnieniu po raz pierwszy można znaleźć w dokumentach niemieckiego banku, który w 1868 r. przejął dobra ze względu na ich hipoteczne obciążenia). Dwór śmiało uznać można za osiągnięcie techniki końca XIX stulecia. Nie chodzi tu o wygląd budynku, bo ten był dość typowy dla epoki, ale o zastosowanie nowoczesnych jak na tamte czasy rozwiązań inżynieryjnych. Z tych ostatnich wymienić można czterospadową konstrukcję dachu zbiegającą się w dół do środka połaci, przez co woda deszczowa trafiała do zbiornika w piwnicy rurą biegnącą wewnątrz budynku czy choćby system ogrzewania nawiewowego, prowadzący ciepłe powietrze z pieca na parterze do komnat. Jak znaczna część Wielkopolski także i Sierosław doświadczył mrocznych czasów pruskiej dominacji.

W połowie XIX wieku Cesarstwo Niemieckie rządzone przez Bismarcka zaczęło brutalnie wprowadzać w życie zabójcze dla polskiej państwowości ustalenia Kongresu Wiedeńskiego. Sierosławski majątek, a zwłaszcza atrakcyjny dwór z zabudowaniami gospodarskimi również nie oparły się Hakacie. Często zmieniali się tam w tamtym czasie niemieccy uzurpatorzy praw do majątku i dworskich zabudowań. W latach 1846-1905 cesarska administracja (Pruska Komisja Osadnicza) przekazywała tytuł do nich po kolei pięciu niemieckim junkrom. Ziemianom o polskich korzeniach ta sztuka udawała się tylko incydentalnie, przy użyciu ryzykownych forteli i na bardzo krótko. W taki sposób w posiadanie dworu wchodzili: Zakrzewski, a w 1889 r. Zygmunt Węsierski herbu Belina. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r dwór, park, obejście i grunty z rąk niemieckich rządców przejęła II Rzeczpospolita, mianując tzw. „przełożonych obszaru dworskiego” (najpierw Wierzchowskiego, a później Jerzego Jaworskiego), którzy administrowali majątkiem mieszkając we dworze.

Okręgowy Urząd Ziemski, którego zadaniem było wprowadzanie nowego ustroju rolnego w niepodległej Polsce, postanowił w 1925 r. (w myśl tzw. reformy W. Grabskiego), że dwór, gorzelnia oraz pozostałe zabudowania gospodarskie stanowić będą gospodarstwo wzorcowe, upowszechniające nowoczesne rozwiązania w rolnictwie. Majątek wydzierżawiany miał być osobom prywatnym o wysokim statusie majątkowym i gruntownym rolniczym wykształceniu. Kryzys gospodarczy, jaki nastąpił po „czarnym czwartku” w 1929 r., zweryfikował te założenia. Majątek ziemski wbrew początkowym ustaleniom został sprzedany ostatniemu z przedwojennych dzierżawców, pilotowi i rolnikowi w jednej osobie Konradowi Olszewskiemu.

W 10 lat do wybuchu II Wojny Światowej postawił on podupadający dwór i całe gospodarstwo „na nogi”, za co okupant niemiecki wtrącił go do obozu koncentracyjnego w Łambinowicach. Po wojnie majątek, wpisujący się pod względem obszaru w dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej, znacjonalizowano. Po komunalizacji trafił pod skrzydła Gminy Tarnowo Podgórne. Już z końcem wojny dwór zasiedlony został przez okolicznych mieszkańców, poszukujących stałego lokum. Około 10 rodzin, najczęściej pozostających w trudnej sytuacji życiowej znalazło tam swoje miejsce na ziemi, a budynek w obliczu tej sytuacji traktowany był, chcąc nie chcąc, przez lata jako gminny zasób mieszkaniowy, uzupełniony o funkcję świetlicy wiejskiej.

Jego potencjał dla rozwijającego się prężnie Sierosławia dostrzegł Wójt Tadeusz Czajka przekonując Radę Gminy do pomysłu restauracji dworu i uczynienia go wraz z okalającym parkiem centrum aktywności mieszkańców. Dziś wizja ta jest już rzeczywistością, a dawni mieszkańcy dworu znaleźli swój dom nieopodal, w nowoczesnych szeregowcach wybudowanych przez Gminę. Jeden dwór, a ile historii!

Opracował: Grzegorz Leonhard
Korzystano z następujących źródeł: Dzieje Gminy Tarnowo Podgórne, 2014, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego Warszawa, 1889